Οι ηλεκτρολύτες βοηθούν στη ρύθμιση της λειτουργίας των νεύρων και των μυών, καθώς και στην ισορροπία οξέος-βάσεως και νερού στο ανθρώπινο σώμα. Οι ηλεκτρολύτες δεν μπορούν να παραχθούν από τον οργανισμό και επομένως πρέπει να προσλαμβάνονται μέσω της καθημερινής διατροφής. Είναι φορτισμένα σωματίδια. Τα θετικά φορτισμένα ονομάζονται κατιόντα. Τα κατιόντα περιλαμβάνουν, για παράδειγμα, νάτριο. Τα αρνητικά φορτισμένα ανιόντα περιλαμβάνουν, για παράδειγμα το χλώριο.
Διαβάστε όλα όσα χρειάζεται να γνωρίζετε για τους ηλεκτρολύτες παρακάτω.
Τι είναι οι ηλεκτρολύτες και σε τι χρησιμοποιούνται στο ανθρώπινο σώμα;
Οι ηλεκτρολύτες είναι μικρά φορτισμένα, διαλυμένα σωματίδια (ιόντα) που είναι ζωτικής σημασίας για τον ανθρώπινο οργανισμό. Μεταξύ των σημαντικότερων ηλεκτρολυτών στο σώμα είναι το κάλιο, το νάτριο, το ασβέστιο και το μαγνήσιο.
Η κατανομή του συνολικού νερού του σώματος στις διάφορες περιοχές (εσωτερικό κυττάρων, ενδοκυτταρικοί χώροι,...) μεταξύ των κυτταρικών μεμβρανών καθορίζεται από την οσμωτική πίεση: οι κυτταρικές μεμβράνες είναι διαπερατές από το νερό, έτσι ώστε το νερό να κατανέμεται με τέτοιο τρόπο για να διατηρεί την ίδια συγκέντρωση παντού. Ο συνολικός όγκος νερού του σώματος ρυθμίζεται από την απέκκριση ή την κατακράτηση ηλεκτρολυτών μέσω των νεφρών.
Αυτό πρέπει να προσαρμόζεται συνεχώς στις ανάγκες του οργανισμού: το νερό και οι ηλεκτρολύτες χάνονται καθημερινά μέσω των ούρων, των κοπράνων και της αναπνοής, ενώ το νερό και οι ηλεκτρολύτες παρέχονται μέσω των τροφίμων και των ποτών.
Στο ανθρώπινο σώμα, οι ακόλουθοι ηλεκτρολύτες παίζουν καθοριστικό ρόλο:
- Νάτριο:
Η πλειοψηφία αυτού του ηλεκτρολύτη βρίσκεται εξωκυτταρικά. Μαζί με το κάλιο, το νάτριο παίζει σημαντικό ρόλο στην ηλεκτρική τάση που υπάρχει μεταξύ του εξωτερικού και του εσωτερικού της κυτταρικής μεμβράνης, καθώς και στις διαδικασίες μεταφοράς κατά μήκος της κυτταρικής μεμβράνης. Είναι λοιπόν ο σημαντικότερος ανταγωνιστής του καλίου. Ενώ το νάτριο αυξάνει την αρτηριακή πίεση, το κάλιο μειώνει την αρτηριακή σας πίεση. Αυτό καθιστά την αναλογία νατρίου-καλίου της καθημερινής σας τροφής ακόμα πιο σημαντική.
- Κάλιο:
Σε αντίθεση με το νάτριο, το κάλιο βρίσκεται κυρίως μέσα στο κύτταρο (ενδοκυτταρικά). Εκεί, διατηρεί το λεγόμενο δυναμικό ηρεμίας της κυτταρικής μεμβράνης – αυτό είναι απαραίτητο, για παράδειγμα, για τη συσταλτικότητα των μυϊκών κυττάρων. Επιπλέον, το κάλιο είναι ένα σημαντικό συστατικό διαφόρων ενζυμικών αντιδράσεων στο σώμα. Συμβάλλει στη φυσιολογική λειτουργία του νευρικού συστήματος, στη λειτουργία των μυών, καθώς και στη διατήρηση του νευρικού συστήματος.
- Ασβέστιο:
Στο σώμα, το 99% του ασβεστίου αποθηκεύεται στα οστά. Μέσα στα κύτταρα, χρησιμεύει ως σημαντική ουσία αγγελιοφόρος στη μετάδοση σημάτων, για παράδειγμα κατά τη συστολή των μυών ή την απελευθέρωση αποθηκευμένων ουσιών. Συμβάλλει, μεταξύ άλλων, στη φυσιολογική λειτουργία των μυών και στο φυσιολογικό μεταβολισμό της ενεργειακής απόδοσης.
- Μαγνήσιο:
Το μαγνήσιο βρίσκεται κυρίως ενδοκυτταρικά. Εκεί έχει πολλά καθήκοντα σε ενζυματικές αντιδράσεις, την παραγωγή πρωτεϊνών, το μεταβολισμό του DNA και του RNA καθώς και τη μυϊκή δραστηριότητα. Περισσότερο από το ήμισυ του μαγνησίου δεσμεύεται στα οστά. Ωστόσο, αυτός ο ηλεκτρολύτης βρίσκεται επίσης σε μεγάλες ποσότητες στους μύες. Μόνο το ένα τοις εκατό της συνολικής ποσότητας μαγνησίου του σώματος είναι ελεύθερο στον ορό και μπορεί να μετρηθεί εκεί.
- Χλώριο:
Μαζί με το νάτριο, ρυθμίζει τη ροή των ουσιών και του νερού μεταξύ των κυττάρων και επομένως είναι σημαντικό για διάφορες διαδικασίες μεταφοράς. Το ένα τρίτο του βρίσκεται στα μυϊκά κύτταρα ή στα ερυθρά αιμοσφαίρια. Το χλώριο είναι το πιο σημαντικό αρνητικά φορτισμένο ιόν έξω από το κύτταρο και ένας σημαντικός «συνεργάτης» του νατρίου. Επομένως, σε περίπτωση διαταραχών στην ισορροπία των ηλεκτρολυτών, και οι δύο ηλεκτρολύτες συχνά αλλάζουν προς την ίδια κατεύθυνση (δηλαδή και οι δύο αυξάνονται ή και οι δύο μειώνονται).
- Φωσφορικό άλας:
Συμβάλλει στο φυσιολογικό μεταβολισμό ενεργειακής απόδοσης καθώς και στη φυσιολογική λειτουργία της κυτταρικής μεμβράνης. Παίζει επίσης ρόλο στην δομή του σκελετού, ειδικά στο σχηματισμό οστών και δοντιών.
- Διττανθρακικό άλας:
Το διττανθρακικό είναι σημαντικό για την ισορροπία οξέος-βάσης του αίματος και κύριο συστατικό του ενδοκυτταρικού υγρού.
Ανεπάρκεια ηλεκτρολυτών; Που μπορεί να οφείλεται και ποια είναι τα συμπτώματα της.
Η ισορροπία ηλεκτρολυτών συνδέεται στενά με την ισορροπία νερού. Ελέγχεται κυρίως από τα νεφρά και τα έντερα. Μια διαταραχή της ισορροπίας των ηλεκτρολυτών συμβαίνει όταν υπάρχει περίσσεια ή ανεπάρκεια ηλεκτρολυτών. Το τελευταίο είναι μια τυπική συνέπεια, για παράδειγμα, όταν το σώμα χάνει πολλά υγρά πολύ γρήγορα και έτσι οι ηλεκτρολύτες κυριολεκτικά ξεπλένονται από τον οργανισμό μας. Αυτό μπορεί να συμβεί, για παράδειγμα από διάρροια, έμετο, ασθένειες των νεφρών καθώς και από ορισμένα φάρμακα (όπως καθαρτικά ή διουρητικά παρασκευάσματα), ορμονικές ανισορροπίες, υπερβολική εφίδρωση (για παράδειγμα κατά τη διάρκεια του αθλητισμού) ή υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ. Έλλειψη ηλεκτρολυτών μπορεί να οδηγήσει σε διάφορα συμπτώματα – ακριβώς όπως και μια περίσσεια ηλεκτρολυτών. Ανάλογα με το ποιο ορυκτό επηρεάζεται, είναι δυνατά τα ακόλουθα συμπτώματα, μεταξύ άλλων:
- Πονοκέφαλος
- Εξάντληση
- Μειωμένη συνείδηση
- Αρρυθμίες
- Σύγχυση
- Μυασθένεια
- Κώμα
- Μυϊκές κράμπες
- Υπέρταση
- Ναυτία
- Δυσπεψίες
Συχνά τα συμπτώματα είναι διφορούμενα. Το αν υπάρχει πραγματικά ανεπάρκεια ή περίσσεια ηλεκτρολυτών μπορεί να αποδειχθεί μόνο με εργαστηριακές εξετάσεις αίματος και ούρων.
Ηλεκτρολύτες στα τρόφιμα
Το σώμα αποκτά ηλεκτρολύτες μόνο μέσω των τροφίμων και των ποτών. Μια ισορροπημένη διατροφή μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη της ανεπάρκειας ηλεκτρολυτών ή να αντισταθμίσει μια ανισορροπία ηλεκτρολυτών. Ορισμένα τρόφιμα περιέχουν ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα ηλεκτρολυτών:
- Κάλιο: βερίκοκα, μπανάνες, καρότα, αβοκάντο και ντομάτες, πελτέ ντομάτας, αποξηραμένα φρούτα, φουντούκια, κάσιους, φυστίκια, αμύγδαλα, μαύρη σοκολάτα καθώς και σίκαλη και φαγόπυρο ολικής άλεσης
- Νάτριο και χλώριο: επιτραπέζιο αλάτι (μέγιστο έξι γραμμάρια την ημέρα, περίπου ένα κουταλάκι του γλυκού - σημειώστε την πρόσληψη αλατιού μέσω επεξεργασμένων τροφίμων όπως ψωμί, τυρί, λουκάνικο ή κονσερβοποιημένο ψάρι)
- Μαγνήσιο: δημητριακά ολικής αλέσεως, γάλα και γαλακτοκομικά προϊόντα, συκώτι, πουλερικά, ψάρια, πατάτες, όσπρια, πράσινα φυλλώδη λαχανικά, σόγια, μαλακά φρούτα, πορτοκάλια, μπανάνες, μεταλλικό νερό πλούσιο σε μαγνήσιο
- Ασβέστιο: Γάλα και γαλακτοκομικά προϊόντα (εξαίρεση: κουάρκ), ορισμένα λαχανικά όπως μπρόκολο, λάχανο και ρόκα, μεταλλικό νερό (σημειώστε την ετικέτα, το μεταλλικό νερό θεωρείται πλούσιο σε ασβέστιο από 150 χιλιοστόγραμμα ασβεστίου ανά λίτρο), μερικοί ξηροί καρποί όπως φουντούκια και καρύδια.
- Φωσφορικό: σε όλα σχεδόν τα τρόφιμα, οι καλές πηγές περιλαμβάνουν το συκώτι, το κρέας, τα λουκάνικα, το γάλα και τα γαλακτοκομικά προϊόντα, το ψωμί και τα αυγά (ειδικά τους κρόκους αυγών)
- Διττανθρακικά: Τα διττανθρακικά βρίσκονται σε υψηλές αναλογίες (φυσικά) στο νερό από ιαματικές πηγές και σε μεταλλικά νερά. Βρίσκονται επίσης σε σκόνες ψησίματος και αναβράζοντα και χρησιμοποιούνται ως ρυθμιστές οξύτητας.
Οφέλη από παρασκευάσματα ηλεκτρολυτών
Σε περίπτωση σχετικής ανεπάρκειας λόγω υψηλής απώλειας υγρών, είναι σημαντικό να ενυδατωθεί γρήγορα και να αναπληρωθεί η ισορροπία ηλεκτρολυτών. Μπορείτε να το επιτύχετε καλύτερα με ποτά ηλεκτρολυτών παρά μόνο με καθαρό νερό.
Αυτά περιλαμβάνουν διαλύματα υδατανθράκων-ηλεκτρολυτών, όπως ισοτονικά αθλητικά ποτά, ή συμπληρώματα διατροφής πλούσια σε ηλεκτρολύτες, όπως η εξειδικευμένη σειρά ηλεκτρολυτών Almora, που μπορεί κανείς να προμηθευτεί σε φαρμακεία ή ως αναβράζοντα δισκία ή ως σκόνη.
Αυτά τα προϊόντα όχι μόνο βοηθούν τους ενήλικες, αλλά μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν σε παιδιά και βρέφη για να αντισταθμίσουν γρήγορα τις απώλειες υγρών και ηλεκτρολυτών.
