Τώρα που ανοίγουν ξανά τα σχολεία, υπάρχει ένα θέμα που απασχολεί πολύ τους γονείς: Ο στρεπτόκοκκος. Τί είναι όμως ο στρεπτόκοκκος και πως μπορεί να μας επηρεάσει;
Στρεπτόκοκκος: Τί είναι - συμπτώματα - θεραπεία
Ο στρεπτόκοκκος είναι ένα βακτήριο που επηρεάζει ιδιαίτερα τους βλεννογόνους. Είναι μεταδοτικός και μπορεί να προκαλέσει διάφορες ασθένειες, μερικές από τις οποίες μπορεί να είναι επικίνδυνες. Οι στρεπτόκοκκοι είναι μια μεγάλη ομάδα βακτηρίων που υπάρχουν παντού στην καθημερινότητά μας. Μερικοί τύποι στρεπτόκοκκων ζουν ακόμη και στο δέρμα, στα γαστρεντερικό σύστημα ή στο στόμα των ανθρώπων και έχουν αρνητική επίδραση μόνο αν πολλαπλασιαστούν υπερβολικά. Πολλοί τύποι στρεπτόκοκκων είναι αβλαβείς για τους υγιείς οργανισμούς ή προκαλούν σχετικά ακίνδυνες ασθένειες, όπως φαρυγγίτιδα ή οστρακιά. Ωστόσο, ορισμένα στελέχη στρεπτόκοκκων μπορούν να προκαλέσουν επικίνδυνες ασθένειες και επιπλοκές, κυρίως σε παιδιά των οποίων το ανοσοποιητικό σύστημα εξακολουθεί να αναπτύσσεται ή σε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας ή σε ανοσοκατεσταλμένα άτομα.
Στρεπτόκοκκοι: Τα σημαντικότερα εν συντομία
Οι στρεπτόκοκκοι χαρακτηρίζονται από τη δομή τους που μοιάζει με μαργαριταρένιο κολιέ κάτω από το μικροσκόπιο. Οι στρεπτόκοκκοι μπορούν να προκαλέσουν διάφορες ασθένειες: από τη συνήθως αβλαβή φλεγμονή του λαιμού (φαρυγγίτιδα) ή οστρακιά μέχρι δηλητηρίαση του αίματος (σήψη), φλεγμονή των μηνίγγων (μηνιγγίτιδα) ή φλεγμονή του εσωτερικού βλεννογόνου της καρδιάς (ενδοκαρδίτιδα).
Ποιοι τύποι στρεπτόκοκκων είναι τα μεγαλύτερα παθογόνα;
Υπάρχουν πολλές ομάδες στρεπτόκοκκων που μπορούν να προκαλέσουν διαφορετικές ασθένειες ανάλογα με τον ιστό στον οποίο επιτίθενται. Οι στρεπτόκοκκοι προσβάλλουν συχνότερα τους βλεννογόνους στον άνθρωπο, για παράδειγμα, μπορούν να προκαλέσουν φαρυγγίτιδα ή οστρακιά. Οι τρεις παραλλαγές που ευθύνονται για τις περισσότερες ασθένειες είναι ο στρεπτόκοκκος Α (Streptococcus pyogenes), ο στρεπτόκοκκος Β (Streptococcus agalactiae) και ο πνευμονιόκοκκος (Streptococcus pneumoniae). Στην περιοχή των γεννητικών οργάνων, ο στρεπτόκοκκος Α μπορεί να προκαλέσει φλεγμονή της βαλάνου (κεφαλή του πέους). Οι στρεπτόκοκκοι Β μπορεί να αποτελούν μέρος της φυσικής εντερικής ή της κολπικής χλωρίδας και είναι σημαντικοί βοηθοί για τον οργανισμό, αλλά μπορεί να είναι δυνητικά επικίνδυνοι κατά τη γέννηση, εάν έρθουν σε επαφή με το σώμα του μωρού.
Ο στρεπτόκοκκος Α προκαλεί τις ακόλουθες ασθένειες:
- Οστρακιά
- Αμυγδαλίτιδα
- Φαρυγγίτιδα
- Ιγμορίτιδα
- Οξεία μέση ωτίτιδα
- Νεκρωτική περιτονίτιδα
- Μυοσίτιδα (φλεγμονή των σκελετικών μυών)
- Βαλανίτιδα (φλεγμονή της βαλάνου στο πέος)
- Σήψη (δηλητηρίαση του αίματος εάν εξαπλωθεί στο σύστημα των αιμοφόρων αγγείων)
- Διάφορες δερματικές φλεγμονές, όπως ερυσίπελας
Ο στρεπτόκοκκος Β είναι η αιτία των παρακάτω ασθενειών:
- Μηνιγγίτιδα (φλεγμονή των μηνίγγων)
- Νεογνική σήψη (δηλητηρίαση του αίματος, εάν μεταδοθεί στο μωρό κατά τη γέννηση)
- Κυστίτιδα
Ο πνευμονιόκοκκος μπορεί να οδηγήσει στις ακόλουθες ασθένειες:
- Μηνιγγίτιδα
- Πνευμονία
- Σηψαιμία
Μετάδοση της μόλυνσης:
Οι ίδιοι οι στρεπτόκοκκοι είναι ακίνητα βακτήρια, αλλά μπορούν να εισέλθουν στο σώμα μέσω της επαφής με μολυσμένα αντικείμενα ή μολυσμένες επιφάνειες. Τα παθογόνα μεταφέρονται στα χέρια μέσω της επαφής με μολυσμένα αντικείμενα και στη συνέχεια πιθανότατα πάνω ή μέσα στο στόμα, εάν τα χέρια δεν έχουν απολυμανθεί σωστά. Ο δεύτερος βασικός τρόπος μόλυνσης με στρεπτόκοκκους είναι η λοίμωξη από σταγονίδια. Εδώ, όταν ένα μολυσμένο άτομο μιλάει, φτερνίζεται ή βήχει, οι στρεπτόκοκκοι εκτοξεύονται στον αέρα μέσω μικροσκοπικών σταγονιδίων και μπορούν έτσι να μεταφερθούν σε έναν νέο ξενιστή.
Τα βακτήρια πολλαπλασιάζονται γρήγορα, ειδικά όταν:
- Το βακτηριακό φορτίο είναι ιδιαίτερα υψηλό κατά τη διάρκεια της μόλυνσης
- Το ανοσοποιητικό σύστημα του προσβεβλημένου ατόμου είναι ασθενές (άτομα μεγαλύτερης ηλικίας, ανοσοκατεσταλμένα άτομα, μικρά παιδιά)
Πόσο καιρό είναι μεταδοτικά τα άτομα που έχουν προσβληθεί από στρεπτόκοκκο;Χωρίς θεραπεία, οι ασθενείς με στρεπτοκοκκική λοίμωξη είναι συνήθως μεταδοτικοί για έως και τρεις εβδομάδες και επομένως μπορούν να μολύνουν άλλους. Εάν η νόσος αντιμετωπιστεί με αντιβιοτικά (π.χ. οι πενικιλίνες μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τους στρεπτόκοκκους Α), η μεταδοτική φάση μειώνεται δραστικά και η μεταδοτικότητα δεν διαρκεί περισσότερο από μία ημέρα.
Ποια είναι τα συμπτώματα μιας λοίμωξης;
Όσον αφορά τα συμπτώματα, εξαρτάται πάντα από το ποιος τύπος στρεπτόκοκκων προκάλεσε ποια ασθένεια σε ποιο μέρος του σώματος. Αυτό που συνήθως έχουν κοινό οι στρεπτόκοκκοι μεταξύ τους είναι ότι τα συμπτώματα εμφανίζονται δύο έως τέσσερις ημέρες μετά τη μόλυνση (περίοδος επώασης). Συχνές είναι οι λοιμώξεις από στρεπτόκοκκους της ομάδας Α, οι οποίες οδηγούν σε λοιμώξεις του ανώτερου αναπνευστικού, του λαιμού και του φάρυγγα.
Τα συνήθη συμπτώματα του στρεπτόκοκκου Α είναι:
- Πονόλαιμος
- Δυσκολία στην κατάποση
- Πρησμένες αμυγδαλές με λευκές κουκκίδες πύου πάνω τους
- Μεγαλωμένοι και ευαίσθητοι λεμφαδένες στο λαιμό
- Λοίμωξη του δέρματος, κόκκινο και ζεστό οίδημα, ερυθρότητα και πόνος
- Πυρετός, βήχας και ρινική καταρροή εμφανίζονται επίσης, προκαλούνται κυρίως όμως από συνοδευτικές ιογενείς λοιμώξεις που εκμεταλλεύονται την κατάσταση ενός προσβεβλημένου ανοσοποιητικού συστήματος.
Πώς γίνεται η διάγνωση της στρεπτοκοκκικής λοίμωξης;
Κατ' αρχήν, μια λοίμωξη από στρεπτόκοκκους μπορεί να διαγνωσθεί με βάση την κλινική εικόνα και τα αντίστοιχα συμπτώματα. Στην περίπτωση της οστρακιάς, η γλώσσα στην αρχή είναι άσπρη, στη συνέχεια γίνεται κατακόκκινη και η επιφάνεια της μοιάζει με την επιφάνεια της φράουλας. Υπάρχουν επίσης γρήγορες εξετάσεις που μπορούν να χρησιμοποιήσουν οι γιατροί για τη φαρυγγίτιδα. Τα αποτελέσματα τέτοιων γρήγορων δοκιμών είναι συνήθως διαθέσιμα μέσα σε λίγα λεπτά. Ταχείες δοκιμές είναι επίσης διαθέσιμες για χρήση στο σπίτι, με ειδικά
Strep Tests για την ανίχνευση του στρεπτόκοκκου Α. Υπάρχει επίσης μια γρήγορη εξέταση για τον πνευμονιόκοκκο, μέσω ανίχνευσης για το αντιγόνο του πνευμονιόκοκκου στα ούρα. Στις γυναίκες που κυοφορούν διενεργείται ένα προληπτικό τεστ στρεπτόκοκκου που παρέχει πληροφορίες σχετικά με έναν αποικισμό με στρεπτόκοκκους που θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο το μωρό κατά τη γέννησή του (νεογνική σήψη ή μηνιγγίτιδα). Οι γυναικολόγοι το συνιστούν μεταξύ 35ης και 37ης εβδομάδας της εγκυμοσύνης.
Θεραπεία: αντιβιοτικά και άλλα φάρμακα, συμπληρώματα, χειρουργική επέμβαση
Το πιο σημαντικό μέσο για την καταπολέμηση των στρεπτόκοκκων είναι τα αντιβιοτικά. Συνήθως χρησιμοποιείται πενικιλίνη. Τα παυσίπονα και τα φάρμακα που μειώνουν τον πυρετό μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν για την καταπολέμηση του πυρετού και του πόνου κατά τη διάρκεια της στρεπτοκοκκικής λοίμωξης. Οποιοσδήποτε υποφέρει επανειλημμένα από στρεπτοκοκκικές λοιμώξεις (π.χ. αμυγδαλίτιδα) μπορεί επίσης να εξετάσει το ενδεχόμενο μιας χειρουργικής διαδικασίας κατά την οποία αφαιρούνται οι «αμυγδαλές». Τέλος η χρήση
συμπληρωμάτων διατροφής για την ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος μπορεί να βελτιώσει σημαντικά την έκβαση της λοίμωξης από στρεπτόκοκκους.
Υπάρχει εμβολιασμός;
Οι εμβολιασμοί κατά των βακτηρίων, σε αντίθεση με τις ιογενείς ασθένειες, είναι γενικά δύσκολοι. Τα καλά νέα είναι ότι υπάρχει εμβόλιο κατά του Streptococcus pneumoniae, του πνευμονιόκοκκου που προκαλεί την πνευμονία.
Ο εμβολιασμός κατά του πνευμονιόκοκκου προστατεύει πρωτίστως τις παρακάτω ομάδες κινδύνου:
- Άτομα μεγαλύτερης ηλικίας 60 ετών και άνω
- Παιδιά έως 2 ετών
- Άτομα με διαβήτη
- Άτομα με χρόνιες πνευμονικές παθήσεις
- Άτομα με νευρολογικές παθήσεις
Πρόληψη: Μέτρα για τον περιορισμό της εξάπλωσης στρεπτοκοκκικών λοιμώξεων
Η σωστή εφαρμογή των κανόνων υγιεινής και της υγιεινής των χεριών (
χρήση αντισηπτικών, σαπούνισμα με ζεστό νερό για 20 δευτερόλεπτα, χρήση μάσκας) μπορεί να μειώσει σημαντικά την εξάπλωση μίας λοίμωξης από στρεπτόκοκκο. Συστήνεται επίσης η εφαρμογή των μέτρων ατομικής προστασίας, όπως η χρήση χαρτομάντιλου για τον βήχα και το φτάρνισμα. Ακόμα ο σωστός αερισμός των χώρων και η σωστή καθαριότητα και απολύμανση των επιφανειών παίζουν σημαντικό ρόλο στην πρόληψη της λοίμωξης. Τέλος συστήνεται η απομόνωση όσων αισθάνονται αδιαθεσία μέχρι την διαγνωστική διερεύνηση του περιστατικού καθώς και ο περιορισμός των ατόμων που νοσούν σε κατ’ οίκον νοσηλεία, τουλάχιστον για ένα εικοσιτετράωρο μετά την έναρξη της αντιβιοτικής τους αγωγής.
